Leo un poeta galego na extensa obra do cal non é fácil encontrar incorreccións lingüísticas. Estou repasando a súa poesía e contra o final dun fermoso poema atopo esta:
As mulleres cosían e cosían.
Unha vez atopeinas dentro dun tapiz,
inmóbiles, cos seus rostros de mazá,
cercadas polas ondas.
Era a miña mirada a que estaba aloulada.
Non era quen de velas saír:
Aló van cunha esfera do mundo,
feita de silveira,
pousada no moído da cabeza.
(Manuel Rivas, "O peso na cabeza", Do descoñecido ao descoñecido, Espiral Maior, 2003, p. 155)
Érache boa! E logo seica para levaren na cabeza un cesto ou outro peso áspero, as nosas nais e avoas puñan un moído? Non era máis ben un molido o que as nosas mulleres facían enrolando un pano en forma de rodela, que interpuñan entre a cabeza e a carga áspera que rexían, co fin de que a presión desta sobre o seu cranio non llelo magoase, isto é para amolecer o tacto da pel co obxecto carrexado? Ben claro está que o substantivo molido non ten nada que ver co verbo moer; pertence á familia léxica de mol "brando" e de amolecer. O mesmo que acontece co adxectivo molido, -a "frouxo, mol, brando"; lembro que se aplicaba ao peixe que vendían as peixeiras cando, ao collelo na man, se esgolaba contra abaixo ou pousaba con languidez.
O segundo susto que aos poucos días levei foi con ocasión da lectura dun poema que me prace moitísimo, este dunha escritora ben prezada e que reza así:
Veño dos sonos longos
nos cestos dos cómaros
agarimada dun can.
Veño das maus escravas
da terra do centeo.
Veño dunha paridura dolorosa
coa cara fosquella
do viño de amoura
e da sesta ao abrigo das sebes
machicando figos dos Vidás,
agarrada nun fungueiro alto
dun carro de alcacer,
arrastrada polos días felices,
espetada naquila terra,
como a folla seca ceibe
nas augas mansas.
(Medos Romero, Ámome en por min, Espiral Maior, 1999, p.45)
Érache boa! Pois non teñen nada que ver as "amoras" da moreira, nin a das silvas, coas "mouras". Trátase, coma no caso de "molido" con "moído", de simples parónimos. Eu tamén veño de sonos longos nos cómaros mentres os meus traballaban non tanto a terra do centeo coma a do millo. Tamén eu machiquei figos. E machicabamos "amoras" para facer "viño de amoras", non "viño de amouras".
Incórrese en hipercorreccións coma as sinaladas cando se foxe de vocábulos ou expresións que nos parecen pola súa forma castelanismos e non hai tal. O noso "molido" sería "mullido" en castelán, que tampouco pertence á familia do castelán molido.
